Regelmatig krijg ik vragen van ouders hoe ze het beste hun kind kunnen begeleiden met hun topsportleven. Want de meerderheid van de ouders is zelf nooit topsporter geweest en heeft wat dat betreft geen idee wat er allemaal bij komt kijken. De prestatiedruk, het trainen, de combinatie met school en het gezinsleven om maar eens wat te noemen.
Daarom heb ik besloten om eens op een rijtje te zetten waar je op zijn minst rekening mee moet houden als topsport ouder. Denk hierbij aan de gevaren, uitdagingen, maar ik deel ook tips!
Waar ouders mee te maken krijgen
De rol van ouders in het topsportleven van hun kind kan heel lastig zijn. Want ineens kan er van alles op je af komen en je kan voor lastige dilemma’s komen te staan. Bijvoorbeeld; hoeveel uur laat ik mijn kind trainen? Hoe moet ik dat bolwerken met school? Wat als de motivatie van mijn kind ineens weg is? Wat is de oorzaak dat die motivatie dan ineens weg is? Moet ik mijn kind dan wel motiveren of juist niet? Je merkt het al, een hoop vragen, maar zijn er ook antwoorden?
Antwoorden zijn er zeker en in dit bericht zal ik ook tips geven hoe je als ouder je kind kan helpen om op een fijne manier zijn topsportleven in te richten en met plezier zijn sport kan beoefenen.
Mijn visie
Voordat je verder leest is het denk ik belangrijk om te weten dat dit mijn persoonlijke visie is. Je hoeft hier dus niets mee te doen. Gebruik de dingen waarvan jij denkt dat ze waardevol zijn en de rest mag je gewoon vergeten. Ik besef me heel goed dat het heel lastig is als ouder om het juiste te doen en dat je misschien wel door de bomen het bos niet meer ziet.
Mijn tips en ideeën komen voort uit mijn eigen achtergrond als voormalig topsporter en nu als mental coach. Dit wil niet zeggen dat ik alle wijsheid in pacht heb. Maar ik heb mijn best gedaan om je in ieder geval wat nieuwe inzichten te geven.
De rol van trainers en de rol van ouders
In een eerder bericht schreef ik over het belang van emotionele intelligentie in de topsport. Het is als trainer, maar zeker ook als ouder van belang dat je na een wedstrijd of training eerst op emotioneel vlak een connectie hebt. Wat je soms ziet is dat er meteen een hele hoop feedback of zelfs kritiek komt op alle dingen die beter hadden gemoeten. Het spelplezier zal hierdoor snel minder worden, maar het zal doorgaans ook jullie relatie niet ten goede komen.
Door eerst op emotioneel vlak een connectie te maken creëer je een veilige omgeving en ook de ruimte waarin kinderen zichzelf durven uiten en willen leren. Leren blijft hierdoor een prettige ervaring.
Laat de trainingen en wedstrijden over aan de trainer. Vooral op sport specifiek vlak en tijdens de wedstrijden. Jouw kind zit er vaak niet op te wachten dat ze van andere ouders allerlei instructies krijgen wat ze moeten doen en hoe het beter kan en vaak ook niet van jou. Mochten ze wel vragen wat je er van vond dan is het natuurlijk iets anders. Maar wees vooral gewoon vader of moeder en niet de trainer / coach.
Verwachtingen van jou als ouder
Een van de gevaren is dat je jouw droom (onbewust) opgelegd aan je kind. Probeer daar echt voor te waken. Een topsportleven kan zo mooi lijken van de buitenkant en dat kan het ook zijn. Maar het wordt een ander verhaal als kinderen het eigenlijk meer voor hun ouders doen dan voor zichzelf. Jammer genoeg hebben we genoeg voorbeelden van ‘’kind sterren’’ die op jonge leeftijd al gedrild zijn door hun ouders om tot topprestaties te komen. Dit zien we in de topsport, maar ook de entertainmentindustrie helaas nog steeds.
Verwachtingen van jouw kind
Bekijk eens samen wat je kind zou willen bereiken met het beoefenen van de sport. Hierin gaat het op de eerste plaats niet om de verwachtingen van jou, de club of de trainer. Wat zou jouw zoon of dochter willen? Al heeft hij/zij de potentie om de beste ooit te worden, de vraag is eerst wat hij of zij wilt? Als jij daarbij kan helpen, om na te denken wat je er in je kind omgaat, dan wordt het makkelijker om te praten over zijn of haar verwachtingen. Wat zijn de dromen, ambities en de doelen?
Wat is daar vervolgens voor nodig om die dromen waar te maken? En heb je dat er voor over? Wat betekent dat voor schoolwerk? Is er dan nog tijd om vriendjes en familie te zien of gewoon buiten te spelen? Door er alleen al over te praten kan dat al een hoop inzicht geven.
Omgaan met andere (fanatieke) ouders
Het kan heel vervelend zijn als je tijdens de wedstrijd rustig zit te kijken, maar onder tussen andere ouders van alles hoort zeggen tegen de kinderen, coach, scheidsrechter of onderling. Voor kinderen is dit doorgaans niet leuk. Probeer daarom eens met de andere ouders in gesprek te gaan.
Wat voor ervaring en voorbeeld willen jullie je kinderen meegeven? Misschien is het ook een idee om de trainer hierin te betrekken. Wat verwachten jullie van elkaar? Samen bouwen we eigenlijk de topsportcultuur en dat kunnen we samen creëren zoals we dat willen.
Is topsport ongezond?
Is topsport slecht of ongezond? Dit is niet heel makkelijk te beantwoorden omdat het van zoveel factoren afhankelijk is. Bijvoorbeeld de trainingsintensiteit, de tijd om te herstellen, een veilig sportklimaat of goede fysieke en mentale begeleiding. Iedereen is anders en waar de een fluitend school en topsport combineert is het voor de ander zwoegen om alles te kunnen combineren.
Blijf daarom constant met je kind in gesprek. Zorg dat je kind weet dat je ‘’beschikbaar’’ bent om te praten. Een gesprek forceren heeft geen zin en kan averechts werken.
Stoppen met topsport
Het kan voorkomen dat je kind er over nadenkt om te stoppen. De vraag waarom dat zo is. Ik vraag hier niet om achterdochtig te zijn, maar wel om goed te achterhalen wat er speelt. Als de ‘’liefde’’ voor de sport er niet meer is dan kan dat natuurlijk. Maar het kan ook zijn dat er een andere oorzaak is. Heeft het te maken met prestatiedruk, geen leuke sfeer, de combinatie met school of toch iets anders?
Hoe ga je om met (langdurige) blessures?
Een blessure is natuurlijk vervelend, maar een langdurige al helemaal. Zeker als je niet weet wanneer je weer wedstrijden mag doen. Misschien zit je wel met de vraag of je überhaupt wel hetzelfde niveau zal halen. Het is lastig, maar probeer een revalidatietraject stap voor stap te bekijken.
Kijk naar de dingen waar je wel invloed op hebt. Bijvoorbeeld alle trainingen die je wel op de club kan doen, of bij de fysio of personal trainer. Kijk wat je mentaal kan trainen om juist op het mentale vlak sterker dan ooit te worden. Kijk naar je slaappatroon en voedingspatroon, want hoe beter je slaapt en eet hoe sneller je lichaam zal herstellen.
Het begaafde kind
In het boek het drama van het begaafde kind schrijft Alice Miller (psycholoog) over de rol die ouders spelen in de (emotionele) ontwikkeling van hun kind. Miller schrijft over het gevaar van kinderen die alleen aandacht krijgen van ouders wanneer ze tot een mooie en uitzonderlijke prestatie komen. De kinderen voelen dan intuïtief aan dat ze alleen dan liefde krijgen en gezien worden. Hierdoor creëert het kind een onecht zelf zoals Miller dit noemt. Het kind leert dat het alleen gedrag (prestaties) mag laten zien waarvoor het complimenten en aandacht krijgt.
Wanneer het kind opgroeit komt langzaam het besef, ‘’maar hoe zit het wanneer ik boos, verdrietig, teleurgesteld etc. ben?’’ ‘’Of wat betekent het als ik niet zo goed presteer?’’. Dit andere gedeelte van het zelf heeft dan geen ruimte gekregen en wordt niet gezien door de ouders. Dit vormt dus een onecht zelf en dit onechte zelf zorgt later voor ongewenste emotionele bagage. Miller zegt dat ouders o.a. empathisch en volledig aanwezig moeten zijn voor hun kinderen. En hierin oog hebben voor al hun gevoelens, zowel positieve als negatieve.
Schandalen
Misschien ben je dit bericht wel gaan lezen naar aanleiding van verschillende schandalen in de (jeugd) topsport. In dit bericht zal ik daar niet diep op in gaan. Ik geloof wel dat het ontzettend belangrijk is dat hier aandacht voor is en dat er goed wordt gekeken hoe je de topsportcultuur op een positieve manier kunt veranderen. Zodat er met plezier getraind en gepresteerd kan worden.
Ik vind dat trainen, presteren en plezier altijd samen moeten gaan. Ik geloof in de kracht van sport en dat de topsport ontzettend veel mooie lessen kan leren die je na je topsportleven nog steeds kunt toepassen. Maar dan is het wel van belang dat zowel de clubs, trainers als ouders helpen om hier hun steentje in bij te dragen. Want zoals ik eerder zei creëren we samen de topsportcultuur.
Prof worden – het eerste profcontract tekenen
Wanneer de stap naar de profs wordt gemaakt is dit natuurlijk een feestelijk moment. In veel gevallen is hier jarenlang naartoe gewerkt. Bloed, zweet en tranen. Echter komt ook hier veel bij kijken, want opeens krijg je te maken met de zakelijke kant van topsport. Vroeger had ik een coach die zei ‘’it’s a business’’. Dat is een gek besef als je de sport eerst altijd als en spelletje hebt gezien en ineens komen er andere belangen bij kijken.
Je krijgt ineens te maken met contracten, zaakwaarnemers en salarissen om maar eens wat te noemen. Laat je daarom goed inlichten bij verschillende professionals die hier al ervaring in hebben. Bijvoorbeeld een vertrouwenspersoon of iemand uit de sport die ‘’het wereldje’’ goed kent. Het gaat erom dat je iemand in vertrouwen kan nemen en al je vragen kunt stellen.
Help! ik weet echt niets over topsport
Misschien zit je wel met je handen in het haar en vind je het heel lastig om voor te stellen wat het leven van een topsporter nu betekent. Ik heb inmiddels veel geschreven over het leven als topsporter dus ik kan je ook aanbevelen om eens de volgende berichten te lezen:
Hoe ziet het leven van een topsporter eruit?
Talentontwikkeling in de topsport – de gevaren en tips
10 tips
Hieronder deel ik 10 tips hoe je jouw kind kan helpen in zijn of haar topsportleven.
1.Wees beschikbaar. Het is ontzettend belangrijk dat je kind weet dat het altijd bij jou terecht kan om zijn of haar verhaal te doen. Hierdoor zal het in mooie momenten, maar vooral ook op lastige momenten eerder naar je toekomen.
2.Praat over gevoel. Door beschikbaar te zijn en open te staan voor de gevoelens van je kind hou je de connectie. Ondanks dat je misschien niet goed weet wat het is om topsporter te zijn realiseert jouw kind wel dat het altijd terecht bij jou kan. Dat is fijn en dat voelt veilig.
Vaak verwacht een kind niet van zijn vader of moeder dat die alles weten over de sport. Het is daarentegen veel belangrijker om even het hart te kunnen luchten en een luisterend oor te hebben.
3.Luisteren naar het lichaam. Het gevaar van topsport is dat je over grenzen gaat. Voordat dat gebeurt gaan er vaak al de alarmbellen af. De alarmbellen van het lichaam. Want het lichaam zal snel gaan tegenwerken wanneer er te veel wordt gevraagd. Dit gaat zich uiten in bijvoorbeeld kleine pijntjes en zelfs grote blessures.
4.Leer samen over mindset. De psycholoog Carol Dweck deed onderzoek welke kinderen op school de beste resultaten haalden en waarom. Ze kwam erachter dat dit alles te maken had met de manier hoe kinderen dachten en de verzameling geloofsovertuigingen die zij hadden. Dweck noemt dit mindset. De succesvolle kinderen hebben een groei mindset en de minder succesvolle kinderen een fixed mindset.
Dit principe komt ook terug in sport en de meest succesvolle topsporters hebben een groei mindset. Het mooie van een groei mindset is dat deze manier van denken te leren is en hoe meer we werken aan een groei mindset hoe succesvoller we kunnen zijn.
5.Praat over het proces en niet alleen het einddoel. De reis is minstens net zo mooi als de eindbestemming.
6.Leren van tegenslag. Als (jonge) topsporter ga je te maken krijgen met verliezen of misschien wel een keer niet geselecteerd worden voor een selectie. Leer dan te kijken wat je hiervan kan leren, hoe zou je het de volgende keer beter of anders kunnen doen? Nelson Mandela zei ooit: I never lose, I either win or learn a lesson.
7.Complimenteer het harde werken. In het boek mindset wordt er uitgelegd dat het veel waardevoller is voor kinderen om te horen dat ze ergens hard voor hebben gewerkt dan alleen complimenten te krijgen voor het eindresultaat. Hierdoor leren ze dat niet alles zo komt aanwaaien en dat het niet alleen gaat om het eindresultaat. Ze zijn hierdoor ook meer gefocust om te blijven groeien.
8.Leer samen over GRIT. GRIT is namelijk de combinatie van passie en doorzettingsvermogen om vast te kunnen houden aan een doel over de lange termijn. Er is onderzoek gedaan naar wat kinderen succesvoller maakt dan andere kinderen, maar ook wat volwassenen succesvol maakt. Een van de conclusies van het onderzoek was dat succesvolle mensen zowel passie ergens voor hebben, maar ook op de lange termijn vast kunnen houden aan hun doelen.
In het ”verhaal” van GRIT is ook rekening gehouden met zingeving en dus het vinden van je passie. Ik denk dat alleen al het besef dat je passie en doorzettingsvermogen nodig hebt om succesvol te zijn een belangrijk is. Doe ook eens de GRIT test.
9.Praat met een vertrouwenspersoon. Als jullie samen iets lastig vinden of ergens niet uitkomen kan je altijd de hulp inschakelen van een vertrouwenspersoon of expert. Iemand die ervaring heeft met jullie uitdagingen.
Stel dat ik in de jeugd speel van een voetbalclub, dan zou ik gewoon de stoute schoenen aantrekken en iemand van een hoger elftal vragen naar bepaalde kwesties. Desnoods vraag je iemand van een andere club, het gaat erom dat je je prettig voelt bij diegene en er een basis van vertrouwen is.
10.Geleerd optimisme. De psycholoog Martin Seligman deed onderzoek naar de meest succesvolle honkbal teams in de MLB. Hij kwam erachter dat de teams die vaker wonnen optimistischer waren. Dat is toch een fijne gedachte? Door optimistischer te zijn kan je ook succesvoller zijn in sport. Optimistischer worden is te leren door onder andere te kijken naar wat er wel goed gaat. Benoem de dingen waarvoor je dankbaar bent en leer te focussen op de dingen waar je wel invloed op hebt.
